نظریه معرفت شناسی ابن خلدون
نویسندگان
چکیده مقاله:
علم عمران ابن خلدون مبتنی بر نظریه معرفت شناسی خاصی است. این نظریه حاصل نقدهایی است که او بر محدودیت معرفت شناسی سایر دانش ها و معارف بشری وارد می سازد. از این جهت نیز ابن خلدود از پیشگامان اولیه در زمینه معرفت شناسی و فلسفه علمی دانش ها به شمار می رود. در نظریه معرفت شناسی ابن خلدودن ، اندیشه عاملی است که انسان را از سایر موجودات جدا می کند و برتری ویژه ای به او می بخشد. انسان از طریق اندیشه، به نفس مستقل خویش پی می برد و آن را پایه اعمال خویش در حیات تاریخی - اجتماعی خود قرار می دهد. در اندیشه به طور کلی دو نوع ادراک وجود دارد: یکی، مشاعر حسی (جسمانی ) و دیگری، مشاعر روحانی. شناخت آدمی از طریق مشاعر جسمانی که براهین عقلی نیز بخشی از آنند، شکل می گیرد؛ بدین ترتیب که انسان از طریق ادراکات جسمانی با واقعیت بیرونی مواجه می شود، آنگاه در ذهن، صورتی کلی نقش می بندد. با این شیوه، کلیات براساس مشاهده و استقراء حاصل می شوند. ولی تبیین علمی به تنهایی از طریق کلیات به دست نمی آید، بلکه در تبیین علمی باید از اصول کلی به مشاهدات بازگشت کنیم. کلیات در نزد ابن خلدون براساس شناسایی نوع، جنسی و فصل اشیاء شکل می گیرند. او از این کلیات در علم عمران تحت عنوان کیفیات ذاتی یا عارضی پدیده های اجتماعی یاد می کند. از نظر ابن خلدودن شناخت از اشیاء چیزی نیست جز شناخت رابطه میان آن ها و رابطه ای در شناخت علمی مهم است که شکل رابطه علی به خود گیرد. این رابطه در قالب علل اربعه قابل بررسی است.
منابع مشابه
روش شناسی بنیادین نظریه خلافت ابن خلدون
یکی از نظریات مهم ابن خلدون در «مقدمه»، نظریه خلافت است که با توجه به ضروریات دنیای اسلام ارائه شد. توجه به این نظریه نشان می دهد که او توجیه نظام خلافت را از اهداف نظری خود در علم عمران می داند و استمرار این نظام در نظریه او اهمیت خاصی دارد. در این مقاله، با مراجعه به کتاب مقدمه ابن خلدون، با روش اسنادی و با به رهگیری از روش شناسی بنیادین در علوم انسانی، مبانی معرفتی او را بیان می کنیم و کیفیت...
متن کاملنظریه معرفت شناسی ابن حزم
در نظریه معرفت شناسی ابن حزم اندلسی، هم چون دیگر نظریههای مبناگروان سنتی در حوزه ی شناخت، معارف به باورهای پایه (معارف اوّلیه) و باورهای غیر پایه (معرفت تالیه) تقسیم شده است. او مجموعه ای از موادّ قیاس در منطق ارسطویی را، با مصادیقی متفاوت با دیدگاه رایج، به عنوان معرفت فطری و معرفت حسّی معرفی می کند. دیگر معارف (باورهای غیر پایه) نیز در قالب برهان ضروری بر آن مقدمات یقینی ابتنا دارند. در ای...
متن کاملنگرشی به نظریه جامعه شناسی عصبیت، ابن خلدون در تشکیل جامعه و حکومت هخامنشیان
حکومت هخامنشیان حکومتی بود که از حدود سال 700 قبل از میلاد در جنوب غربی ایران تأسیس شد. حکومت هخامنشیان بعد از مادها دومین حکومت ایرانی بود که تشکیل شد. اما امپراتور هخامنشیان فراتر از مرزهای ایران رفت و حدود سه چهارم جهان را تسخیر کرد. حکومت هخامنشیان حکومت قبیلهای بود که بر اساس ویژگیها، خصلتها و اصالتهای طوایف پارسی تأسیس شد. حسبهایی که حدود 370 سال باعث دوام حکومت آنها شد. ابن خلدون با...
متن کاملخوانش فضیلت محورانه و تطبیقی از نظریه معرفت شناسی ابن سینا و ملاصدرا
نظریه های معرفت شناسی فضیلت محور شاخه ای از معرفت شناسی برون گرایانه است. نظریه اندیشمندانی مانند آلوین پلانتینگا، ارنست سوزا و لیندا زگزبسکی جزء این نظریه هاست. به باور ایشان عنصر فضیلت نقش بسزایی در تشکیل باور صادق دارد و افزون بر آن عناصر فرایند اعتمادپذیر، قوای معرفتی با کارکرد صحیح و اراده و وظیفه، اعتماد به دیگران و... سبب ارزشمندی باور می شوند. ابن سینا و ملاصدرا به تأثیر فضیلت، قوای معر...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 7 شماره 11.12
صفحات 237- 255
تاریخ انتشار 2001-02-19
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023